بلاک چین چیست؟ 0 تا 100 بلاک چین به زبان ساده

بلاک چین یکی از واژه‌هایی است که این روزها، به خاطر گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال در میان مکالمات روزمره‌ی بسیاری از افراد شنیده و در مقالات مختلف دیده می‌شود. این نام، احتمالا به چشم و گوش شما نیز آشنا است، اما ممکن است شما نیز مثل بسیاری از افراد ندانید که بلاک چین دقیقا چیست و دقیقا چه کاربردی دارد. در این مطلب تصمیم گرفته‌ایم تا به زبانی کاملا ساده بلاک چین را به شما معرفی کنیم و در مورد نحوه‌ی عملکرد، مزایا و معایب آن سخن بگوییم.
به شما پیشنهاد می دهیم برای درک بهتر ارز دیجیتال مقاله ارز دیجیتال چیست را مطالعه کنید: ارز دیجیتال چیست

بلاک چین یک سیستم ذخیره اطلاعات که به شکل زنجیره ای از بلوک ها طراحی شده، هر بلوک شامل اطلاعات است و با زنجیره ای از رمز نگاری به بلوک بعدی متصل شده. همه بلوک ها به یک بلوک قبل و بعد از خود با زنجیره رمز نگاری متصل اند، اما اولین بلوک، بلو ک قبلی ندارد و به آن بلوک جنسیس می گویند.
بلاک چین یک فناوری پیشرفته برای ثبت و گزارش اطلاعات است. به این صورت که تمامی اعضای یک شبکه، در بررسی صحت داده‌های وارد شده سهیم هستند و به همین دلیل نیز احتمال تقلب یا ثبت اطلاعات و داده‌های نادرست در آن تقریبا صفر است.بسیاری از افراد به محض برخورد با این سوال که « بلاک چین چیست » به یاد ارزهای دیجیتال و مشخصا بیت کوین می‌افتند؛ اما حقیقت این است که هر چند مفهوم بلاک چین اولین بار با آغاز رونمایی از ارز دیجیتال بیت کوین مطرح شد، اما کاربرد این فناوری پیشرفته، لزوما به ارزهای دیجیتال محدود نمی‌شود و امروزه کاربردهایی گسترده‌تر برای آن وجود دارد. امروزه نه تنها بسیاری از اطلاعات مالی در زمینه‌ی ارزهای دیجیتال، بلکه بسیاری از سیستم‌های مهم مربوط به ثبت اطلاعات، مشخصات و یا ارتباطات برای ذخیره سازی اطلاعات خود از بلاک چین استفاده می کنند، پس در واقع بلاک چین یک سیستم ذخیره اطلاعات به سبک نوین و خاص است که در ادامه به چگونگی آن خواهم پرداخت.

مثالی برای درک بهتر بلاک چین

برای درک بهتر مفهوم اینکه بلاک چین چیست اجازه دهید تا یک مثال ساده را مطرح کنیم؛ تصور کنید در یک کلاس درس، ۴۰ دانش‌آموز حضور دارند و معلم در حال نوشتن محتوایی روی تخته‌ی کلاس است. تمامی دانش‌آموزان در حال نوشتن «تک به تک» و «واژه به واژه‌» محتوای روی تخته در دفترهای خود هستند و هیچ‌کدام از آن‌ها واژه‌ای را از قلم نمی‌اندازند. حال اگر پس از پایان یافتن کلاس، محتوای تخته پاک شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا اطلاعات و نوشته‌هایی که معلم رو تخته نوشته‌ بوده از بین می‌رود؟ آیا فردی که در زمان برگزاری کلاس غایب بوده، می‌تواند بگوید که معلم، محتوایی کمتر یا بیشتر را روی تخته نوشته؟ آیا حتی کسی از میان این ۴۰ دانش آموز می‌توانند در محتوای موجود روی تخته در آن زمان، دخل و تصرف کند؟
بی‌شک، پاسخ تمام این سوال‌ها معلوم است؛ چراکه ۴۰ دانش‌آموز همگی محتوای نوشته شده روی تخته‌ی کلاس را واژه به واژه نوشته‌اند و هر یک از آن‌ها یک نسخه از محتوای روی تخته در لحظه‌ی برگزاری کلاس را در اختیار دارند. پس هیچ‌کس، چه از بیرون کلاس و چه از میان همین ۴۰ نفر دانش‌آموز نمی‌تواند محتوای نوشته شده روی تخته را تغییر دهند و آن را کم یا زیاد کنند.
اگر یکی از دانش‌آموزان با هدف شیطنت یا تنبلی بخواهد به مدیر مدرسه ادعا کند که معلم در زمان برگزاری کلاس، یک جمله‌ی مشخص را روی تخته ننوشته یا جمله‌ای بیشتر را روی تخته نوشته، ۳۹ دانش‌آموز دیگر با استناد به دفتر و جزوه‌های خود می‌توانند ادعای نادرست او را تکذیب کنند. این موضوع برای افرادی که در زمان حضور معلم در کلاس، غایب بوده‌اند نیز صادق است و آن‌ها نیز نمی‌توانند ادعای نادرستی را مطرح کنند.
این روند حتی احتمال تبانی را از بین می‌برد، به این معنا که اگر حتی ۱۰ نفر از دانش‌آموزان حاضر در کلاس ادعایی نادرست را مطرح کنند، همچنان ۳۰ نفر از دانش‌آموزان می‌توانند ادعای نادرست آن‌ها را تکذیب کنند. در این میان، برای اثبات ادعای نادرست مطرح شده به مدیر مدرسه و همچنین تمامی ۴۰ نفر دانش‌آموز، حتی نیازی به حضور دوباره‌ی معلم و توضیحات مجدد او برای اثبات حقیقت نیست، چون بررسی جزوه‌ی دانش‌آموزان دیگر گواه حقیقت است و «خود به خود» ادعای نادرست را رد می‌کند.
علاوه بر تمامی این موارد، هر یک از این دانش آموزان در مورد صحت و درستی جزوه‌ی خود شک کرده باشد، دیگر نیازی به بازگشت معلم برسر کلاس ندارد و می‌تواند به صورت «مستقیم» اطلاعات جزوه‌ی خود را با یک یا چند نفر از دانش‌آموزان دیگر چک کند و نادرستی‌های احتمالی را برطرف کند. ارتباط «مستقیم» باعث می‌شود تا نیاز به هیچ واسطی نباشد.
شاید بد نباشد به مقاله سایت mckinsey در مورد بلاک چین نیز سری بزنید.

بلاک چین راه کار حفظ اطلاعات

عملکرد بلاک چین نیز به همین صورت است؛ تصور کنید که تعداد زیادی از کامپیوترها در یک شبکه به هم متصل هستند. اگر هر اطلاعات و داده‌ای که در این شبکه رد و بدل می‌شود، توسط تمامی کامپیوترها ثبت شود، آن‌گاه هیچ‌کس نمی‌تواند اطلاعات اشتباه و کذب مورد نظر خودش را به شبکه وارد کند، چراکه صحت آن اطلاعات اشتباه، توسط دیگر کامپیوترهای عضو این شبکه «خود به خود» تکذیب خواهد شد. در حقیقت هر یک از کامپیوترهای عضو این شبکه نه‌تنها وظیفه‌ی ثبت هر یک از اطلاعات در هر لحظه را دارند، بلکه باید صحت و درستی آن را با دیگر کامپیوترها نیز بررسی کنند و در صورت بروز هرگونه تناقض، اطلاعات نادرست مطرح شده را نپذیرند و آن را رد کنند.
مشخصه‌ی «خود به خودی» اصلاح اطلاعات باعث می‌شود تا دیگر نیازی به هیچ واحد ناظری برای سنجش درستی اطلاعات نیاز نباشد، چراکه تمامی اعضای یک شبکه، «خود به خود» تبدیل به یک واحد نظارتی می‌شوند و یک سیستم به جای آنکه یک یا چند واحد نظارتی داشته باشد، به تعداد تمامی اعضای خود ناظر را در اختیار دارد. از این رو دیگر نمی‌توان صرفا با گول زدن یا به اشتباه انداختن یک یا چند واحد نظارتی، کل سیستم را به اشتباه انداخت. حذف واحد‌های نظارتی مرکزی در بلاک چین در حقیقت باعث می‌شود تا این سیستم ارتباطی در عمل «غیرمتمرکز» باشد و وابستگی خاصی به واحد‌های نظارتی مرکزی نداشته باشد.
از طرف دیگر، اگر هر یک از کامپیوترهای موجود در سیستم نیاز به بررسی درستی اطلاعات خود داشته باشد، می‌تواند به صورت «مستقیم» با دیگر کامپیوترهای عضو ارتباط برقرار کرده و درستی آن‌ها را بسنجد. این ارتباط «مستقیم» را در دنیای کامپیوترها با عنوان «سیستم ارتباطی همتا به همتا» می‌شناسند که به این معنا است که کامپیوترها نیازی به یک سرور جداگانه برای بررسی صحت و درستی اطلاعات خود و اطلاعات دریافتی دیگر ندارند و به صورت مستقیم با هم‌دیگر و بدون واسط در ارتباط هستند.
همین مشخصه‌ی باعث شده تا بلاک چین به عنوان یکی از ایمن‌ترین فناوری‌های ممکن برای ثبت اطلاعات و داده‌ها در میان کامپیوترها مورد استفاده قرار گیرد. بلاک چین علاوه بر حفظ صحت و درستی اطلاعات ثبت شده در مورد تراکنش‌های مالی در دنیای ارزهای دیجیتال، می‌تواند برای ثبت ایمن اطلاعات حساس دیگری مثل «اوراق بهادار»، «اینترنت اشیا»، «رای‌گیری‌های اینترنتی و دیجیتالی دولت‌ها در انتخابات» و موارد دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
اگر مثال و توضیحات فوق را مطالعه کرده‌ باشید، به سادگی می‌توانید تعریف کلی بلاک چین همراه با اصطلاحات خاص آن که در جمله‌ی زیر آمده را درک کنید.
«بلاک چین یک سیستم ثبت اطلاعات و داده به صورت «غیرمتمرکز» است که با برقراری «ارتباط همتا به همتا» میان اعضای یک شبکه، امکان انتقال داده‌های امن را به همراه صحت‌سنجی آن‌ها فراهم می‌آورد.»

نگاهی به تاریخچه بیت کوین، اولین ارز دیجیتال جهان

نام بلاک چین همیشه با ارز دیجیتال بیت کوین گره خورده است (پیشنهاد می کنیم مقاله بیت کوین چیست را نیز مطالعه کنید)، هرچند که تا پیش از این نیز گفته شد که کاربرد بلاک چین لزوما در دنیای ارزهای دیجیتال نیست؛ اما تولد آن، با مهم‌ترین ارز دیجیتال دنیا، یعنی بیت کوین گره خورده است.
ایده‌ی اولیه و مفهوم بلاک چین اولین بار، چیزی حدود ۱۷ سال پیش از آغاز کار بیت کوین مطرح شده بود. در سال 1991 بلاک چین به عنوان مفهوم و ایده‌ای مناسب برای رمزنگاری اطلاعات در یک شبکه توسط دو دانشمند مطرح شده بود. در تمامی این سال‌ها نیز ایده‌ی بلاک چین بارها و بارها در جاهای مختلف به صورت تحقیقاتی و خرد مورد استفاده قرار گرفته بود، اما در سال ۲۰۰۸، زمانی که خالق مرموز بیت کوین یعنی «ساتوشی ناکوموتو» به دنبال رونمایی و معرفی از اولین ارز دیجیتالی پرکاربرد دنیا بود، از ایده‌ی بلاک چین برای حفظ امنیت اطلاعات رد و بدل شده و محافظت از دارایی مبتنی بر ارز بیت کوین توسط دارندگان آن استفاده کرد.
در حقیقت، هرچند که ایده‌ی بلاک چین حدود دو دهه از زمان رونمایی از بیت کوین قدیمی‌تر است، اما به‌جرئت می‌توان گفت که اولین استفاده‌ی جدی و گسترده‌ از آن، به‌خصوص در سطح جهان در زمینه بیت کوین بود. بیت کوین باعث شد تا مفهوم بلاک چین نیز بر سر زبان‌ها بیافتد و بسیاری از افراد این سوال را مطرح کنند که بلاک چین چیست و دقیقا به چه صورتی می‌تواند از دارایی افراد در دنیای ارزهای دیجیتال محافظت کند.
زمانی که مفهوم ارزهای دیجیتال و استفاده از یک واحد پول دیجیتالی که دولت‌ها روی آن نظارت خاصی ندارند مطرح شد، بسیاری از متفکرین و نظریه‌پردازان بر این باور بودند که باید برای حفظ امنیت دارایی‌های این پول دیجیتال از همان ایده‌ی بلاک چین استفاده کرد. پس از تلاش‌های متعدد برای توسعه و ساخت یک ارز دیجیتالی مورد اعتماد، بالاخره ساتوشی ناکوموتو که هنوز نیز هویت اصلی او فاش نشده، با رونمایی از ارز بیت کوین اعلام کرد که از مفهوم بلاک چین به صورت گسترده برای صیانت و حفظ دارایی افراد استفاده کرده است.
سیستم ثبت و نظارت اطلاعات بلاک چین وظیفه‌ی اصلی حفظ امنیت دارایی افراد و تراکنش‌های انجام شده در دنیای ارزهای دیجیتال را برعهده دارد که البته تا به امروز هم به خوبی از پس آن برآمده است. در حقیقت هیچ کس نمی‌تواند با ادعای محتوای غلط و اشتباه در دنیای ارزهای دیجیتال، دارایی خود را افزایش دهد یا پولی را به اشتباه از فرد دیگری بدزدد.

نحوه کار بلاک چین چگونه است؟

بلاک چین به صورت مستمر اطلاعات و داده‌ها یا به عبارت ساده‌تر رکورد‌های مربوط به تراکنش‌ها و دارایی افراد را به اعضای موجود در شبکه ارسال می‌کند. رکوردهای هر مرحله به صورت دقیق با رکوردهای قبلی ثبت شده مقایسه می‌شود و در صورت تایید صحت رکورد جدید و سازگاری آن با رکورد پیشین، اطلاعات جدید مورد قبول واقع شده و به ثبت نهایی می‌رسند و این روند بارها و بارها تکرار می‌شود.

تصور کنید که در یک شبکه از یک ارز دیجیتال فرضی که مبتنی بر بلاک چین است، فقط و فقط ۱۰۰۰ نفر وجود دارند. این ۱۰۰۰ نفر ممکن است به دفعات مختلفی در روز با یکدیگر تراکنش‌های مالی برمبنای ارز دیجیتال فرضی داشته باشند. نحوه کار بلاک چین برای مقابله با هرگونه سواستفاده مرحله به مرحله، به این صورت است که ابتدا رکورد فعالیت‌های کلی در یک لحظه ثبت می‌شود، اما این رکورد توسط بلاک چین پذیرفته نمی‌شود، بلکه ابتدا به اعضایی از شبکه که آخرین رکورد قبل از لحظه‌ی مذکور را در اختیار دارند ارائه می‌شود، صحت و درستی اطلاعات با در نظر گرفتن تغییرات جدید در رکورد مذکور توسط اعضا بررسی می‌شود و پس از آن بلاک چین رکورد مذکور را مورد تایید قرار می‌دهد و آن را برای اعضای دیگر نیز ارسال می‌کند.
اگر اعضایی که رکورد لحظه‌ی قبل را در اختیار دارند، تناقضی را در اطلاعات رکورد جدید مشاهده کنند، این موضوع را به دیگر اعضای شبکه اعلام می‌کنند و رکورد جدید مذکور مورد قبول نمی‌شود. این موضوع باعث می‌شود تا احتمال رخنه کردن به شبکه‌ی بلاک چین و اعمال دستکاری و خرابکاری در آن به حداقل ممکن برسد.

اهمیت بلاک چین در چیست؟

اهمیت بلاک چین دقیقا با توجه به آنچه پیش از این نیز توضیح داده شد، در این است که اطلاعات و داده‌ها به صورت ایمن و بدون امکان تقلب در آن ثبت و ذخیره می‌شود. البته نکته‌ی دیگری که اهمیت بلاک چین را افزایش می‌دهد، این است که متمرکز نیست و می‌تواند بدون وجود یک واحد نظارتی مرکزی، امنیت تمام تراکنش‌ها را به صورت دقیق بررسی و تضمین کند.
بلاک چین به دلیل غیرمتمرکز بودن و عدم نیاز به سیستم نظارت مرکزی با اشتباه و خطای کمتری مواجه می‌شود. تصور کنید که اگر یک هکر یا فردی که تمایل به انجام فعالیت‌های خراب‌کارانه را دارد وارد شبکه‌ای متمرکز شود؛ اگر فرد مخرب بتواند به هر طریقی در سیستم یا سیستم‌های نظارتی نفوذ کند، می‌تواند نبض تمامی فعالیت‌های موجود در یک شبکه را به دست بگیرد و آن‌گاه هر کاری که دلش می‌خواهد را انجام دهد.
اما سیستم امنیتی بلاک چین اجازه‌ی رخ‌داد چنین اتفاقات ناگواری را نمی‌دهد. چرا که به جای وجود یک یا چند ناظر متمرکز، تمامی اعضای شبکه به اندازه‌ی خود و در جایگاه خود به عنوان ناظر عمل می‌کنند. این موضوع در نهایت باعث می‌شود تا فرد مخرب نتواند با ایجاد خراب کاری واحد نظارتی به هدف شوم خود برسد. تنها راه دور زدن امنیت بلاک چین و وارد کردن اطلاعات غلط به آن، این است که به تک به تک اعضای یک شبکه بقبولانید که اطلاعات نادرست شما، صحیح است که تقریبا چنین چیزی غیرممکن و احتمال آن نزدیک به صفر خواهد بود.

کاربردهای اساسی بلاکچین

همان‌طور که تا پیش از این نیز گفته شد کاربردهای اساسی بلاکچین لزوما به دنیای ارزهای دیجیتال باز نمی‌گردد. بسیاری از شبکه‌های کامپیوتری به دلیل اهداف مختلف نیاز به ثبت اطلاعات و نگه‌داری دقیق و درست آن در هر لحظه را دارند. بلاک چین می‌تواند اولین و مهم‌ترین انتخاب این سیستم‌ها برای حفظ نظارت باشد. سیستم‌هایی که به دلایل مختلف نیاز دارند تا سیستم نظارتی متمرکز نداشته باشند، با استفاده از بلاک چین می‌توانند به صورت کاملا دقیق و کاربردی امکان فعالیت‌ها، ثبت و انتقال داده‌ها را فراهم بیاورند.
در دنیای امروز، اصلی‌ترین کاربرد بلاک چین مربوط به صیانت و حفظ امنیت ارزهای دیجیتال است. ارزهای دیجیتال به لطف همین فناوری بلاک چین و حفاظت حداکثری از اطلاعات، اعتبار پیدا کرده‌اند و افراد و شرکت‌های مختلف حاضر شده‌اند تا ارزهای دیجیتال را به رسمیت بشناسند و از آن برای سرمایه‌گذاری و تبادل ارزش‌های مالی استفاده کنند.

انجام پرداخت‌های بین‌المللی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای ارزهای دیجیتالی مبتنی بر بلاک چین، امکان انجام پرداخت‌های بین‌المللی به صورت کاملا ایمن است. تصور کنید که دوست شما در یک کشور خارجی می‌خواهد مبلغی پول را به حساب شما که در ایران اقامت دارید، واریز کند.
سیستم‌های امنیتی موجود در بانک‌ها برای اینکه بتوانند به صورت ایمن و درست این مبلغ را از طریق روش‌های الکترونیکی انتقال دهند، نیاز به بررسی‌ و ارزیابی‌های چندگانه دارند و به همین دلیل نیز ممکن است فرایند انتقال و پرداخت بین بانکی بین کشورهای مختلف، برای چندین ساعت به طور بیانجامد. این موضوع حتی در سیستم بانک‌های داخلی کشور نیز صادق است و فرایندهای انتقال وجه از طریق حواله‌های بین بانکی مثل ساتنا و پایا نیز با مدت زمانی طولانی انجام می‌شود
اما ارزهای دیجیتال به لطف استفاده از شبکه‌ی بلاک چین، می تواند با حفظ امنیت بسیار زیاد امکان انتقال وجه را با سرعت به نسبت بیشتری فراهم کند. امروزه بسیاری از افراد نیز با استفاده از ارزهای دیجیتال پرداخت‌های بین‌المللی خود را در سراسر جهان انجام می‌دهند و به سادگی از ارزهای دیجیتال به عنوان راهکاری جایگزین به عنوان راهکار مناسب برای حفظ دارایی و انجام معاملات خود استفاده می‌کنند.
انجام فرایند‌هایی نظیر انتقال وجه میان افراد، پرداخت‌ هزینه‌ی سرویس‌ها و خدمات اینترنتی و همچنین پرداخت هزینه‌های روزمره برای خرید محصولات، کالاها و خدمات مورد نیاز می‌تواند به صورت کاملا ایمن از طریق ارزهای دیجیتال انجام شود.
بدون شک، جذاب‌ترین بخش دنیای مبتنی بر بلاک چین امروز این است که در بسیاری از کشورهای جهان استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان راهکاری مناسب برای خرید محصولات فیزیکی و خدمات روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال صرافی بین‌المللی «بایننس» (Binance) از همین حالا کارت‌های اعتباری و پرداختی ویژه‌ای را آماده‌ی عرضه به مشتریان خود کرده که افراد می‌توانند در برخی از کشورهای جهان، خدمات و کالاهای روزمره‌ی خود را با استفاده از ارز دیجیتال صادر شده توسط این صرافی خرید کنند.

سیستم‌ ذخیره سازی اطلاعات در بلاک چین

پس از آنکه اطلاعات و رکورد‌ تغییرات در بلاک چین مورد تایید قرار گرفت و صحت آن بررسی شد، اطلاعات و رکورد مربوطه ثبت و قابل مشاهده برای تمامی اعضا می‌شود و پس از آن اطلاعات به صورت دقیق در سیستم بلاک چین ذخیره می‌شود.
سیستم ذخیره سازی اطلاعات در بلاک چین وابستگی شدید به تایید اعضای آن دارد و در صورتی یک رکورد، داده یا اطلاعات در آن ذخیره می‌شود که توسط اعضای با رکورد‌های پیشین مقایسه شده و درستی آن مورد تایید اعضا شده باشد. این موضوع باعث می‌شود تا سیستم ذخیره سازی اطلاعات بلاک چین تمامی اطلاعات و رکوردهای قابل قبول را ثبت و قابل مشاهده کند و تمامی اعضا می‌توانند اطلاعات و رکوردها را در هر زمان مشاهده کنند.

بلاک چین در اینترنت اشیاء

بلاک چین امروزه توانسته با حفاظت از امنیت ارزهای دیجیتال، سیستم‌های مالی و فرایند انتقال وجه و پرداخت را متحول کند. اما همانطور که تا پیش از این نیز گفتیم، کاربرد بلاک چین لزوما به ارزهای دیجیتال محدود نمی‌شود؛ این سیستم ثبت و ارزیابی اطلاعات می‌تواند برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. در حقیقت هر شبکه‌ای که تعداد اعضای آن زیاد باشد و در عین حال نیاز به حفظ امنیت داده‌ها و اطلاعات داشته باشد و در کنار آن قرار باشد که به صورت غیرمتمرکز عمل کند، نیاز به استفاده از بلاک چین خواهد داشت.
یکی از این شبکه‌های مهم در آینده دنیای فناوری و نحوه‌ی ارتباط ما با اطرافمان را تغییر می‌دهد، اینترنت اشیا است. اینترنت اشیا با استفاده از بلاک چین می‌تواند مجموعه‌ای از اشیای هوشمند اطراف ما را با یک دیگر به صورت ایمن ارتباط دهد و در عین حال به سادگی امکان استفاده از دستگاه‌های کوچک و بزرگ را به صورت کاملا ایمن و بدون امکان رخنه در آن فراهم کند.
در آینده‌ی مبتنی بر اینترنت اشیا، افراد می‌توانند پرداخت‌های روزمره‌ی خود را با ساعت هوشمند خود در همه جا انجام دهند و از طرف دیگر لیستی از محتویات و کسری‌هایی که در یخچال و وسایل خانه دارند را در هر لحظه مشاهده کنند و در زمان ورود به فروشگاه‌ها لیست تمامی آنچه برای خانه‌ی خود نیاز دارند را بررسی کنند. پس از آن، افراد می‌توانند به سادگی و بدون نیاز به وجود پول‌های سنتی و فیزیکی، خرید‌های خود را با استفاده از ارزهای دیجیتال پرداخت کنند و آن را با استفاده از ربات‌ها و ماشین‌های خودران هوشمند به خانه‌های خود انتقال دهند. تمامی آنچه گفته شد، تنها بخشی از آن‌چیزی است که اینترنت اشیا در آینده‌ی نزدیک برای ما انسان‌ها فراهم می‌آورد. در عین حال جالب است بدانید که راه‌اندازی سیستم‌های مبتنی بر اینترنت اشیا به شکل بسیار پیشرفته‌ای نیاز به توسعه و استفاده از شبکه‌ی بلاک چین دارد تا بتواند به صورت دقیق و کاربردی همه‌ی تجهیزات به درستی با دستگاه‌های مختلف همکاری و عملکرد پیوسته را داشته باشند.

نقش بلاک چین در بهداشت و درمان

بلاک چین تا به امروز کمک‌های قابل توجهی در حوزه‌ی سلامت و درمان به انسان‌ها کرده است که البته قرار است در آینده‌ی نه چندان دور، کاربرد وسیع‌تری نیز پیدا کند. به عنوان مثال در اوج دوره‌ی شیوع ویروس کرونا، برخی از کشورهای پیشرفته با استفاده از بلاک‌چین شبکه‌ای از تمامی افراد را توسعه‌ دادند تا بتوانند در مکان‌های شلوغ، از تردد افرادی که احتمال ابتلا به این ویروس در آن‌ها بیشتر بود جلوگیری کنند. در صورتی که افراد سالم ارتباطی نزدیک به فردی مشکوک به کرونا بود می‌داشتند، شبکه‌ی بلاک چین می‌توانست به صورت دقیق در مورد بالا بودن احتمال ابتلای آن‌ها به این بیماری ویروسی هشدار دهد.
امروزه بلاک چین در حال گسترش و پیشرفت بیشتری است و قرار است در آینده نه چندان دور امکانات بیشتری را در اختیار پزشک‌ها و متخصصین حوزه‌ی درمان قرار دهد. از همین رو مدیریت و ثبت اطلاعات و سوابق بیماران از همین حالا در بسیاری از موسسه‌ها و بیمارستان‌ها در حال ذخیره‌سازی با استفاده از شبکه‌ی مبتنی بر بلاک چین است.

بلاک چین در چرخه زنجیره تامین

بحث تامین قطعات و محصولات مورد نیاز، یکی از چالش‌هایی است که بسیاری از شرکت‌های تجاری با آن مواجه هستند. توسعه‌ی بلاک چین توانسته به سادگی هر چه تمام چالش‌های مربوط به این موارد را برای تولیدکنندگان محصولات رفع کند. تصور کنید که در یک کارخانه، یک بخش تولیدی یک قطعه‌ی مورد نظر را نیاز داشته باشد و موجودی آن در این بخش کاهش پیدا کند، بلاک چین در این بخش می‌تواند به صورت سریع‌ و پیشرفته و بدون نیاز به اتلاف منابع و زمان، تجهیزات مورد نیاز آن بخش را به صورت دقیق و سریع تامین کند.
ایجاد اسناد هویتی (شناسنامه، کارت ملی و…) دیجیتال با استفاده از بلاک چین
عدم امکان تقلب و به حداقل رسیدن فرایند رخنه و وارد کردن اطلاعات اشتباه در بلاک چین باعث شده تا بسیاری از کشورهای جهان از همین حالا برای مدیریت محتوا و اسناد مهم از این فناوری استفاده کنند. در حقیقت توسعه‌ی بلاک چین باعث می‌شود تا هیچ فردی نتواند اسناد هویتی جعلی برای خود یا دیگران بسازد و به این ترتیب امکان احراز هویت دقیق افراد، با احتمال بسیار کم برای بروز اختلالات و وارد کردن اطلاعات جعلی فراهم می‌شود.

ساختار غیرمتمرکز بلاک چین چیست ؟ چگونه کار میکند؟

بلاک چین امروزه اساس اصلی کار شبکه‌هایی است که نیاز به امنیت بسیار بالا دارند. این فناوری پیشرفته عامل اصلی حفظ امنیت ارزهای دیجیتال، سیستم‌های بانکی، اسناد دولتی، اطلاعات هویتی و مواردی نظیر رای‌گیری‌های دیجیتال است. دلیل اصلی اینکه بلاک چین امروزه به عنوان راهکاری مورد اعتماد برای توسعه و راه‌اندازی ایمن شبکه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، غیرمتمرکز بودن آن است.
برای توضیح راحت‌تر این موضوع، صرفا ساختار غیرمتمرکز بلاک چین در دنیای ارزهای دیجیتال را مثال می‌زنیم؛ ارزهای دیجیتال برخلاف ارزهای سنتی و واحدهای پولی صادر شده توسط دولت‌ و بانک مرکزی کشورها، در اغلب اوقات مرکزیت خاصی ندارند؛ به عبارت ساده‌تر هیچ بانک مرکزی مشخصی برای ارزهای دیجیتال در نظر گرفته نشده است تا از امنیت آن و تراکنش‌های آن حفاظت کند، چرا که اصلا ارزهای دیجیتال برای حفظ امنیت، نیازی به بانک مرکزی یا دولتی خاص ندارند. غیرمتمرکز بودن بلاک چین باعث می‌شود تا شبکه دیگر صرفا یک یا چند گروه خاص از ناظرین را در اختیار نداشته باشد، بلکه همه‌ی اعضا در اعتبار سنجی و نظارت درست بر فعالیت‌های دیگران شریک باشند.

مشکلات بلاک چین و نواقص آن

تا پیش از این نیز گفته‌ایم که امنیت بلاک چین بسیار بالا است، اما اگر به یاد داشته باشید، تاکید کردیم که امنیت بلاک چین ۱۰۰ درصد نیست؛ در حقیقت اگر فرد یا افرادی بتوانند اکثریت اعضای یک شبکه را گول بزنند و اطلاعات اشتباه خود را به آن‌ها بقبولانند، آنگاه می‌تواند قدرت تغییر در اطلاعات بلاک چین را داشته باشد.
کپی تراکنش ها و نقل و انتقالات روی یک شبکه بلاک چین به کل نود ها (گره ها) شبکه داده شده است، اگر شما بخواهید اطلاعاتی را داخل شبکه بلاک چین تغییر دهید می بایست 51 درصد بلاک ها اطلاعات غلط شما را بپذیرند، در این صورت شما شبکه را در دست گرفته اید.
این موضوع را که با عنوان حمله‌ی ۵۱ درصد نیز شناخته‌اند، به مخربین این امکان را می‌دهد تا در صورت نفوذ و ارائه‌ی یک رکورد اشتباه به ۵۱ درصد از اعضای شبکه، تاییدیه‌ی کل شبکه‌ی بلاک چین را برای ورود اطلاعات نادرست دریافت کند.
البته باید به یاد داشته باشید که این حمله‌ی ۵۱ درصد به همین راحتی‌ها هم نیست و کاری بسیار دشوار است، اما وجود آن باعث می‌شود تا امنیت بلاک چین به طور کامل ۱۰۰ درصد نباشد، بلکه صرفا می‌توانیم بگوییم امنیت آن ۹۹ درصد است.

انواع بلاک چین

همان‌طور که گفته شد، بلاک چین کاربردهای مختلف دارد: به همین دلیل نیز این فناوری انواع متفاوتی نیز خواهد داشت که بسته به شرایط مختلف می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. در ادامه به برخی از انواع اصلی بلاک چین اشاره خواهیم کرد.

بلاک چین عمومی

بلاک چین عمومی یا همان «Public Blockchain» به زنجیره‌ای از بلاک‌ها گفته شده می‌شود که به صورت عمومی وجود دارد و همه‌ی افراد می‌توانند در آن عضو شده و کاربران مختلف در هر جایگاهی می‌توانند در آن فعالیت کنند. در حقیقت هر کسی می‌تواند خود را به عنوان بخشی از شبکه‌ی بلاک چین عمومی معرفی کند به صورت درست در آن فعالیت کند. مهم‌ترین مثال این شبکه، نیز بلاک چین‌های مربوط به اعتبارسنجی استخراج ارزهای دیجیتال هستند.
حتما بخوانید:
بلاک چین عمومی با حفظ امنیت بالا و حریم خصوصی افراد، تمامی اطلاعات و رکورها را به صورت دقیق و بدون نیاز به مجوز حفظ می‌کند.

بلاک چین خصوصی

بلاک چین خصوصی به بلاک چینی گفته می‌شود که هر شخصی نمی‌تواند به عنوان عضوی از آن خودش را معرفی کند. در حقیقت بلاک چین خصوصی اجازه‌ی ورود افراد متفرقه را به داخل خود نمی‌دهد، بلکه تنها در صورتی یک فرد می‌تواند در این شبکه فعالیت کند که تمامی اطلاعات آن توسط یکی از اعضای تایید شده مورد بررسی قرار گرفته شود و او نیز موضوع را تایید کند.

بلاک چین کنسرسیومی

بلاک چین کنسرسیومی نوعی از بلاک چین است که به صورت نیمه متمرکز اداره می‌شود. تا پیش از این به تفصیل در مورد غیرمتمرکز بودن بلاک چین صحبت کردیم، حال اگر یک بلاک چین علاوه بر سیستم نظارت غیرمتمرکز خود، یک سیستم ائتلاقی از چند سیستم را برای نظارت بیشتر در اختیار داشته باشد، به آن بلاک چین کنسرسیوم می‌گویند. این موضوع باعث می‌شود گول زدن سیستم و وارد کردن اطلاعات اشتباه کم شود و احتمال بروز حمله‌ی 51 درصد که تا پیش از این نیز در مورد آن صحبت شد به حداقل برسد.

بلاک چین هیبرید

بلاک چین هیبریدی یا ترکیبی همانطور که از نامش پیدا است، با ترکیب دو نوع بلاک چین عمومی و خصوصی توسعه داده شده است. در حقیقت همه‌ی افراد ممکن است بتوانند به بلاک چین هیبریدی مثل بلاک چین خصوصی وارد شوند، اما همه‌ی آن‌ها دسترسی‌های کافی و کامل را در اختیار ندارند.

کلید عمومی و کلید خصوصی در بلاک چین

یکی دیگر از شگرفی‌های امنیت بلاک چین این است که تمامی اطلاعات و داده‌ها به صورت رمزنگاری شده در اختیار اعضا قرار می‌گیرند. در حقیقت اعضا با وجود اینکه در هر لحظه می‌توانند رکورد فعالیت‌ها را مشاهده و روی درستی و صحت آن نظارت داشته باشند، اما نمی‌توانند به اطلاعات شخصی و حساب شخصی افراد دیگر دسترسی پیدا کنند. در حقیقت بلاک چین با وجود کمک گرفتن از تمامی اعضای شبکه برای حفظ امنیت تک به تک اعضای یک شبکه، به آن‌ها اجازه نمی‌دهد تا اطلاعات شخصی و هویت آن‌ها را مشاهده کنند.
برای درک بهتر عملکرد رمزنگاری اجازده دهید به مثال کلاس درس که تا پیش از این در مورد آن توضیح دادیم بازگردیم. بگذارید همان کلاس درس را تصور کنیم که حالا قرار شده است تا به صورت غیرحضوری و از طریق یکی از سیستم‌های ارتباطی مبتنی بر اینترنت برگزار شود. به عبارت دیگر معلم عضوی از یک کلاس درس مجازی با ۴۰ دانش آموز است. تمامی دانش آموزان نیز در حال ضبط و ثبت تک به تک سخنان معلم هستند و هیچ واژه‌ای را جا نمی‌اندازند، اما این‌بار یک تفاوت مهم دیگر را نیز باید متصور شد؛ باید تصور کرد که تمامی دانش‌آموزان بدون نام‌گذاری و صرفا به تخصیص شماره‌هایی از عدد ۱ تا ۴۰ در کلاس مجازی شرکت کرده‌اند و هیچ‌یک از آن‌ها، مگر در مواقع خاص حق ندارند تا هویت خود را برای هم فاش کنند. حال اگر کلاس پایان یابد، همچنان دانش‌آموزان می‌توانند صحت و درستی ادعاهای مطرح شده در مورد محتوای درسی معلم را با هم بررسی کنند، اما عدم فاش شدن نام هر یک از این 40 دانش‌آموز برای هم باعث می‌شود تا آن‌ها بتوانند به صورت مخفیانه جزوه‌ها را با یکدیگر رد و بدل کنند و در عین حال حریم خصوصی همدیگر را حفظ کنند. در این میان معلم تمامی اطلاعات را نیز به صورتی رمزنگاری می‌کند که تمامی ۴۰ دانش‌آموز بتوانند آن را درک کنند که این موضوع را می‌توان به عنوان همان «کلید عمومی» در نظر گرفت.
اما زمانی که یک دانش آموز یک سوال جداگانه را از معلم بپرسد و فقط بخواهد خودش پاسخ آن را بداند چطور؟ مثلا دانش آموز می‌خواهد نمره‌ی درس خودش را بداند، بدون اینکه دیگران از آن باخبر شوند. در این شرایط معلم اطلاعات و داده‌ها را به گونه‌ای به یک دانش آموز می‌دهد که فقط خود او اطلاعات مناسب آن را دریافت کند. تصور کنید که پایان ترم فرا رسیده و معلم تمام نمره‌ها را در یک سند واحد برای تمام افراد می‌فرستد. این سند به گونه‌ای قفل شده که صرفا در صورت وارد کردن شماره‌ی دانش‌آموزی، نمره‌ی مربوط به خود دانش آموز نشان داده می‌شود و هیچ دانش آموزی نمی‌تواند نمره‌ی دیگر همکلاسی‌های خود را ببیند. این دقیقا مثالی ساده از «کلید خصوصی» است.
با توجه به این مثال باید در نظر داشته باشید که در دنیای بلاک چین که برای ارزهای دیجیتال توسعه یافته است، تمامی افراد می‌توانند فرایند تراکنش‌ها را از اعضای سطوح بالاتر مشاهده کنند، اما این موضوع به معنای آن نیست که همه‌ی اطلاعات، حتی اطلاعات خصوصی افراد در این شبکه کاملا آشکار است. در حقیقت شبکه‌ی بلاک چین با وجود امکان مشاهده‌ی عمومی، امکان این شما چقدر از یک ارز دیجیتال را در کیف پولتان نگه‌ داشته‌اید فراهم نمی‌کند و شما می‌توانید دقیقا مثل اطلاعات حساب بانکی مبتنی بر ارزهای سنتی، از حریم خصوصی خود محافظت کنید.

آینده صنعت بلاک چین

در مطلب فوق به تفصیل در مورد کاربردهای بلاک چین در صنایع مختلف صحبت کردیم، حال تصور کنید که پیشرفت فناوری اینترنت اشیا یا ثبت اطلاعات بیماران از طریق آن تا به امروز توانسته چه کمک شایانی به بشریت کند. اگر فناوری بلاک چین به صورت دقیق و کاربردی در میان کاربران پیشرفت کند، آنگاه آینده‌ی فناوری به شکلی بسیار شگفت انگیز پیشرفت خواهد کرد.
توسعه و گسترش بلاک چین در میان صنایع مختلف باعث می‌شود تا فرایند انتقال داده و ثبت آن‌ها به صورت ایمن در تمامی حوزه‌های زندگی بشر بهبود پیدا کند و احتمال نفوذ و خرابکاری نیز به حداقل برسد.

سخن آخر
بلاک چین فناوری پیشرفته‌ای است که امروزه به ما کمک کرده تا اطلاعات و داده‌های مختلف را به صورت کاملا هوشمندانه به ثبت برسانیم و از آن‌ها در برابر اقدامات مخرب حفاظت کنیم. همین موضوع باعث شده تا سطح اعتماد بشر به سیستم‌های ارتباطی مبتنی بر داده در کامپیوترها بیشتر شود و در آینده نزدیک امکانات بیشتری را در مقایسه با ارزهای دیجیتال به آن‌ واگذار کنند.
امروزه به‌جرئت می‌توان گفت که ارزهای دیجیتال بدون وجود بلاک چین به هیچ وجه قابل تصور نبودند؛ چرا که این بلاک چین بود که به همگان اثبات کرد که ارزهای دیجیتال همانند ارزهای متمرکز صادر شده توسط دولت‌ها امنیت کافی را برای حفاظت از دارایی‌ها را دارند. اتفاقا از بسیاری جهات امنیت بلاک چین حتی در مقایسه با ارزهای متمرکز دولتی نیز بیشتر است و احتمال رخنه، خراب‌کاری و ایجاد اطلاعات اشتباه در آن تقریبا صفر است.
علاوه بر دنیای ارزهای دیجیتال که امروزه بحث آن داغ شده، بلاک چین کاربردهای پیشرفته‌تری نیز دارد. بسیاری از مناطق دور افتاده در کشورها و مناطقی که با قرنطینه‌های مربوط به دوره‌ی شیوع ویروس کرونا همراه بودند، دقیقا با استفاده همین روش، یعنی بلاک چین امکان برگزاری انتخاب اینترنتی و دیجیتالی را برای خود فراهم کردند. در این شرایط، استفاده از بلاک چین باعث شد تا تمامی نامزدهای انتخاباتی و رای‌دهندگان تعداد دقیق آرای دریافت شده توسط هر کاندید را مشاهده کنند. تمامی این موارد تنها بخشی از دنیای پیشرفته‌ی بلاک چین و کاربردهای آن است که بدون شک در آینده نزدیک کاربردهای آن افزایش نیز خواهد یافت.