تحقیقاتی
رشد بورس تا کجا!؟
اردیبهشت
رشد بازار بورس تا کجا؟؟
ما در دوران عجیبی زندگی می کنیم، سرعت زندگی بشر مدرن و رشد تکنولوژی ما را از ناتوانی خود غافل کرده بود. کرونا به بشر امروز فهماند که تا چه حد میتواند آسیب پذیر باشد، برای شروع این مقاله مردد بودم، شاید پیش خودتان بگویید که کرونا و ناتوانی بشر چه ارتباطی با بورس و رشد آن دارد اما من اینجا می خواهم دید متفاوتی را به شما ارائه دهم.
می خواهم به دنبال گزارشات بانک ها و موسسات معتبر جهانی در ارتباط با تاثیر این ویروس بدخیم در اقتصاد بگردم و از طریق آن ها راه پیش روی اقتصاد و بورس ایران را ترسیم کنم، پس با من همراه باشید تا ببینیم بورس تا کجا می تواند رشد کند؟؟
ابتدا برویم به سراغ پیش بینی اولیه برای کشورها در آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی، این تصاویر از سایتCnbc
جمع آوری شده است:
در ابتدای سال میلادی ۲۰۲۰ حتی با شیوع کرونا در چین تصور میشد این پدیده تاثیر کمی در اقتصاد بگذارد و میزان این تاثیر در نمودار های بالا مشخص است، رشد چین ۰٫۱ درصد کاهش، آمریکا ۰٫۳ درصد کاهش، اروپا ۰٫۱ درصد کاهش، هند ۱ درصد رشد و درکل ۰٫۴ درصد رشد را برای اقتصاد کلی جهان پیش بینی می کردند.
اما این موضوع به سرعت با شیوع وسیع کرونا و قرنطینه همگانی مردم در سراسر دنیا که باعث تعطیلی بسیاری از کارخانه ها در چین، هند و آمریکا شد روی دیگر سکه را برای همگان هویدا کرد.
در بسیاری از کشورها تصمیم بر شیوع همگانی و حداکثری گرفته شد اما میزان مرگ و میر این بیماری به حدی رسید که کشورهای اروپایی به زانو درآمدند و قرنطینه همگانی در اسپانیا و ایتالیا بر پاشد.
اینجا بود که دیگر پیش بینی قبلی زیاد عقلانی به نظر نمی رسید، شاخص های بورس به شدت افت کردند میزان صادرات و واردات کشورها بسیار محدود شد و اکثر کسب و کارها به تعطیلی رسیدند و پیش بینی از رشد اقتصادی در ۲۰۲۰ جای خود را به تحلیل زیر داد:
به گزارش صندوق بین الملی پول، رشد سریع کووید ۱۹ در جهان و تعطیلی اقتصادهای بزرگ ضربه ی سنگینی به اقتصاد جهانی خواهد زد حتی اگر در نیمه دوم ۲۰۲۰ بیماری کنترل شود که از گزارشات این موضوع مشخص است، باز هم نزول ۳- درصد در اقتصاد جهانی هویدا خواهد شد، که این میزان افت در سرعت رشد اقتصاد جهانی از بحران سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹ عمیق تر و بحرانی تر است.
اگر بیماری کنترل شود در سال ۲۰۲۱ احتمالا رشد به شدت سریع ۵٫۸ درصدی اقتصاد جهانی را خواهیم داشت.
آخرین gdp پیش بینی شده را در شکل زیر می توانید مشاهده کنید
در سطح جهانی و کشور های عضو G20 افت محسوس این متغیر اقتصادی کاملا دیده می شود و هنوز انتهای این بازی مشخص نیست.
باید صبر کرد و دید تا چه زمانی، دنیا درگیر این ویروس است و اینکه تاثیر آن در اقتصاد تا چه اندازه به پیش بینی ها نزدیک خواهد بود.
چین و کامودیتی ها…
جنگ تجاری بین آمریکا و چین به طور واضح باعث افت رشد اقتصادی چین شده بود، اما کرونا باعث شد این افت به شدت سرعت گیرد و خسارت ۴۰۰ میلیارد دلاری را تا بهمن ۹۸ به اقتصاد چین وارد کند. مصرف چین در اکثر کالاها به شدت بالاست به طوری که رشد چین به نحو محسوسی در قیمت فلزات جهانی، مواد نفتی و مواد اولیه و… تاثیر گذار است.
در دوره ای که نه تنها چین بلکه کل جهان با پدیده ای به نام ویروس کرونا دست و پنجه نرم می کند، مصرف کلیه محصولات و مواد اولیه به شدت کاهش پیدا کرده است.
مراودات با چینی ها در اروپا و آمریکا به شدت کاسته شده است، این موضوع می تواند نه تنها در این دوره بلکه بعد از پایان این بیماری نیز همچنان ادامه دار باشد، در این بین بسیاری از اقتصادهای کوچک جهانی به راحتی می توانند از بین بروند و خود این موضوع می تواند در بلند مدت در مصرف کالاها تاثیر منفی بگذارد.
لذا کامودیتی ها در حال حاضر وضعیت مناسبی نسبت به قبل را تجربه نمی کنند.
بورس تهران که بخش عمده ای از آن را فلزات اساسی، پالایشگاه ها و پتروشیمی ها تشکیل می دهند از این منظر زیاد شانس نیاورده و آسیب پذیر است.
انتخابات آمریکا و کلید مذاکرات؟؟
ترامپ بارها اصرار به مذاکره با ایران داشته و بارها مطرح کرده است، ایران تمایل به مذاکره با ما دارد.
برای اقتصاد ایران که در شرایط فعلی، با جنگ میان روسیه و عربستان، تحریم های سخت گیرانه آمریکا و تاثیر به سزای کرونا در حال رشد منفی است مذاکره با آمریکا و از بین رفتن تحریم ها به نوعی برگ برنده ایست که ایران شاید در آخرین لحظات از آن استفاده کند.
در سال ۹۸ اتفاقات زیادی بین ایران و آمریکا رخ داد، که بخشی از آن در فضای شیوع کرونا اصلا به گوش مردم نرسید.
شهادت حاج قاسم سلیمانی شاید نقطه عطفی در روابط ایران و آمریکا به حساب آید، ترامپ تا به آن روز هیچ گاه آنقدر علنی دست به دشمنی با ایران نزده بود.
بعد از آن اتفاق و عکس العمل سپاه پاسداران در مقابله با آمریکا پاسخ شدیدی از آمریکایی ها دریافت نشد و دلیل این موضوع شاید نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد.
از طرف دیگر آمریکا نیروهای خود را در منطقه مستقر کرده و خود را آماده هر نوع مقابله ای کرده بود، تا اینکه موضوع کرونا جدی شد و حواس همه به بیماری و شیوع سریع آن پرت شد.
ایران در شرایط فعلی بدون داشتن دست بالا در مذاکرات بعید است تن به مذاکره با ترامپ بدهد، امید ایران به انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست تا با برنده نشدن ترامپ در آن انتخابات و سر کار آمدن بایدن مذاکراتی به مراتب ساده تر پیش روی ایران باشد و شاید بتواند برجام را زنده کند.
اما باید دید که چه کسی برنده انتخابات در آمریکا خواهد شد ریئس جمهوری که بالاترین رشد اقتصادی را ثبت کرده و با گولوبالیست مخالف است یا بایدن که دموکرات است و رویه اوباما را پیش خواهد گرفت.
با برنده شدن ترامپ شاید شرایط فعلی ادامه یابد و تا مدت ها ایران به دنبال مذاکره نرود، البته تاخیر در چنین شرایطی شاید ایران را به انزوای کامل بکشاند و ونزوئلایی دیگر در خاورمیانه را پدید آورد، اما باید دید در این مدت با فشاری که کرونا به اقتصاد جهانی و کشورهای پیشرفته دنیا می آورد آیا همچنان تاب و توان مقابله با ایران را در منطقه خواهند داشت یا حاضر می شوند حداقل برای مدتی خود را در خاورمیانه دچار دردسر نکنند و به دنبال پیدا کردن راهی برای رهایی از این بیماری بگردند.
بحران حال حاضر شاید شدید ترین بحران قرن باشد، بعضی از کارشناسان معتقدند که قدرت در بعد از کرونا دیگر دست کشورهای غربی باقی نماند، بسیاری از کشورها توان مالی و اقتصادی خود را از دست بدهند اما باید منتظر ماند و دید کرونا تا کی و کجا اقتصاد جهانی را تهدید خواهد کرد ادامه این وضعیت بیش از یکسال می تواند سوپر بحران قرن را به وجود آورد.
اما مجموع این شرایط نشان دهنده این است که از منظر سیاسی فشار روی ایران در حال افزایش است که این مهم باعث خواهد شد درادامه فشار اقتصادی نیز دوچندان شود، اما با روی کار آمدن مجلس جدید و یک دست شدن این مجلس و احتمال انتخاب یک نماینده اصولگرا در انتخابات سال آینده ریاست جمهوری ایران، راه را برای مذاکرات در سال آینده یعنی ۱۴۰۰ را هموار می کند.
امسال همچنان با توجه به تحولات پیش رو، قیمت دلار صعودی خواهد بود و شاید ۲۰ هزار تومان تا انتهای امسال نرخی کاملا منطقی و شاید پایین برای دلار به حساب بیاید.
اتفاقات سیاسی چهره جالبی برای اقتصاد ایران نخواهد داشت اما رشد دلار می تواند همچنان باعث رشد بورس در آینده نزدیک شود.
شرایط داخلی و رشد بورس
با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد ایران و چالش هایی که در جلوی این اقتصاد می بینیم، درک این مطلب که تورم بسیار سنگینی در انتظار بازار های کالایی، مصرفی و خدماتی است بسیار آسان می شود.
حال باید دید با توجه به قیمت نفت در بازار های جهانی و تحریم ها دولت چه راهکاری برای کسری بودجه ای که به گفته بسیاری از نمایندگان مجلس حتمی خواهد بود در سر دارد، بالا رفتن قیمت دلار تا حدودی می تواند راه را برای این مهم هموار کند اما باید توجه داشت در بازه زمانی فعلی و با توجه به رشد دلار از ۳۷۰۰ تومان تا ۱۶۰۰۰ تومان کار راحتی نیست که دلار را به قیمت های ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان برسانیم و انتظار داشته باشیم که اقتصاد از هم نپاشد.
کسری بودجه دولت فقط از یک محل تامین نخواهد شد. قیمت دلار، عرضه شرکتهای دولتی در بورس، حذف بخش دیگری از یارانه ها، مالیات از کسب و کارها با سخت گیری بیشتر و… همه راه حل هایی برای کسری بودجه دولت در سال ۱۳۹۹ به حساب می آیند.
اما وجود کرونا دریافت مالیات را برای دولت کمی سخت تر از قبل خواهد کرد و افزایش درآمدی از این محل عاید دولت نمی گردد.
قیمت دلار از سمتی و عرضه شرکت ها در بورس از سمت دیگر می تواند بخشی از این کسری را جبران کند اما به نظر می رسد عدد کسری به حدی بالا باشد که این دو عامل نتوانند راه را به طور کامل برای دولت باز کنند.
دستورات رییس جمهور در راستای رونق بیش از پیش این بازار برای جذب نقدینگی از فروش شرکت هایی همچون شستا، نشان دهنده این است که دولت برای هر مقصدی نیاز به بورسی گسترده تر از این بازار فعلی دارد، با ورود این شرکت ها و عمق گرفتن بازار و وسعت بیشتر این بازار نسبت به قبل برای همیشه ماهیت بورس در ایران تغییر خواهد کرد، در مقام مقایسه با سال ۱۳۹۲ که موجی شتابان بورس کشور را به قله های نزدیک ۹۰ هزار واحد رساند می توان متوجه شد میزان رشد نقدینگی، میزان تورم، شرایط اقتصادی و راهکار های دولت برای برون رفت از آن شرایط به طور کلی با شرایط امروز متفاوت است.
رشد نقدینگی که با شیب ۲۸ درصد در آذر ۹۸ نسبت به آذر ۹۷ درحال پیشروی است، عبور مبلغ نقدینگی کل از ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان در کشور و بررسی کمبود منابع برای کنترل تورم، برای ما واضح می کند که شاخصی در حدود ۷۰۰ هزار واحد انتهای یک موج صعودی در بازار بورس تهران نخواهد بود.
با آغاز سال جدید تورم همچنان در ایران با شتاب بالایی در حال پیشروی است، اثرات این تورم در صورت های مالی بسیاری از شرکت ها به زودی خود را نشان خواهد داد اما برای درک این ماجرا که کدام یک از شرکت ها و صنایع در بورس در هر شرایطی می توانند به رشد خود ادامه دهند باید کمی دقیق تر و جزئی تر به سهام و معاملات بورس نگاه داشته باشیم.
بسیاری از شرکت ها در بورس تهران دارای حباب هستند و بالاتر از ارزش ذاتی خود درحال معامله می باشند، اما بسیاری از شرکت ها نیز نه تنها به قیمت معامله می شوند بلکه زیر قیمت نیز در حال معامله هستند.(UNDERVALUE)
در حال حاضر برخی صنایع مثل پالایشگاهی ها با اقبال چندانی در بازار رو به رو نیستند، اما در نیمه دوم سال با کنترل کرونا احتمال رشد بسیار سریع در این صنعت وجود دارد از دیگر پتانسیل های این صنعت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی است که اکثر نمادهای این صنعت مستعد آن هستند.
در صنعت شیمیایی نیز مصرف شوینده و مواد ضد عفونی کننده به شدت بالا رفته و افزایش نرخ نیز برای آن ها اتفاق افتاده است، با به وجود آمدن این موضوع، احتمال گزارشات خوب و فوق العاده از سهام این صنعت نیز دور از انتظار نخواهد بود، در این صنعت نیز سهامی با پتانسیل افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی به چشم می خورند.
در صنعت دارو نیز می توان به راحتی درک کرد که مصرف دارو با توجه به بیماری کرونا بسیار زیاد شده است و این صنعت نیز با گزارشات خوبی از طرف سهام موجود در این گروه رو به رو خواهد بود.
در صنعت بانک و بیمه نیز پتانسیل افزایش سرمایه از تجدید باعث رشد خوب در این صنعت شده است اما با انجام این افزایش سرمایه ها، پتانسیلی در این صنعت برای رشد باقی نمی ماند.
کرونا و تاثیر آن بر بورس
اقتصاد ایران بسیار پیچیده و خاص است عدم ارتباط ایران با خارج از کشور در شرایط عادی به ضرر این مملکت است اما در حال حاضر این عدم ارتباط به نوعی اقتصاد ایران را در مقابل رکود فراگیر جهانی بیمه می کند، هر چه وابستگی ایران به نفت کمتر شود کشور به سمت پویایی گام برمی دارد در حال حاضر بهترین استراتژی برای اداره اقتصاد مصرف داخلی و تولید داخلی است.
اگر ارتباط اقتصاد ایران با اقتصاد جهانی کامل بود در شرایط فعلی، کووید ۱۹ نیز به یکی از بزرگترین موانع اقتصادی دولت تبدیل می شد، اما با نگاهی به بازار بورس تهران می توان فهمید که تاثیر کرونا بر بورس تهران کاملا توسط تورم خنثی شده است.
اما اگر کرونا به صورت فراگیر در ایران به کشتار ادامه دهد و باعث تعطیلی کارخانجات گردد آن زمان باید تاثیر آن را بر بورس کاملا جدی بررسی کرد اما در حال حاضر با شرایط فعلی فشار بر دولت بیشتر می شود اما همچنان بورس مثبت می ماند.
نتیجه گیری
رشد بازار سرمایه ایران تا کجا ادامه دارد؟؟
عواملی که تاثیر مثبت در روند بورس در سال جاری خواهند داشت:
- افزایش نرخ دلار
- عرضه شرکت های دولتی و وابسته به نهاد رهبری
- افزایش تورم و نقدینگی
- کاهش سود بانکی
- از بین رفتن جذابیت بازارهای موازی مانند طلا و مسکن
- در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری در سال بعد ( رشد بورس در سال آخر ریاست جمهوری تمام رییس جمهورها)
- جا به جایی مدیریت بورس تهران به تازگی
- افزایش عمق بازار و جذب نقدینگی بیشتر
عواملی که تاثیر منفی بر بورس تهران در سال ۹۹ خواهند داشت:
- رشد کرونا و زمین گیر شدن کارخانجات
- احتمال رویارویی جدی ایران و آمریکا
- عدم مذاکره در شرایط فعلی با آمریکا و هزینه زیاد برای نگهداری کشور در شرایط تحریمی
- عدم توانایی کنترل دلار و فروپاشی اقتصادی
با بررسی مجموع عوامل و احتمالات، به این نتیجه می رسیم که در سال ۱۳۹۹ شاهد رشد بیش از پیش شاخص بورس تهران باشیم.
در حال حاضر شرکت های بزرگ بورسی که اکثریت بازار را تشکیل می دهند با قیمت های مناسبی در حال معامله هستند، این شرکت ها حبابی نیستند و شاید در بعضی موارد زیر قیمت باشند.
رشد بازار بورس تا جایی ادامه خواهد داشت که از نظر روانشناسی بازار ها به حباب در کلیه بازار برسیم، زمانی که سهامی مثل فولاد نیز دارای حباب باشند، آنجا جاییست که باید از بازار ترسید.
زمانی را به خاطر می آورم که شاید نزدیک به دو هفته بازار بورس بدون توقف رشد می کرد و سهام مپنا و صادرات صف خرید بسیار سنگینی داشتند و دربعضی از روزها این دو سهام حجم مبنا هم پر نمی کردند، بله این انتهای روند صعودی بازار بورس تهران در سال ۹۲ بود به محض عرضه صفوف این دو سهم، بازار سرمایه ایران تا ۶ ماهی روی خوش به خود ندید.
نقدینگی زیادی آن سال از بین رفت، امسال یا شاید سال آینده مجددا این ماجرا تکرار خواهد شد، اما همچنان تاکید دارم شرایط رکودی سنگین در بورس تهران و ریزش بلند مدت احتمالا تا سالها در بورس تهران اتفاق نیفتد و دلیل آن نیز این است که ماهیت بورس به طور کلی در حال تغییر است بورس دیگر بازار حاشیه ای نیست، بلکه بازاری اصلی است که دولت حاضر است از بورس برای تامین مالی بهره ببرد و ریئس جمهور آمار دقیق شرکت مردم در عرضه اولیه را داشته باشد. شاید از این به بعد پی به ای بازار هیچ وقت به زیر ۷ یا ۸ نرود و همواره بازار بورس جنب و جوش خود را داشته باشد.
در سال ۹۲ می گفتند سهم زیر ۱۰۰ تومان در بازار نخواهد ماند و این اتفاق هم افتاد، امسال نیز می گویند سهم زیر ۱۰۰۰ تومان در بازار نایاب می شود و به نظر بنده این اتفاق نیز خواهد افتاد، مگر سهام بسیار محدودی که یا بازیگر نداشته باشند یا گزارشات بسیار بدی به بازار ارائه کنند و یا آنقدر سرمایه سنگینی داشته باشند که ورودی پول بازار توان بالا بردن آن سهم را تا ۱۰۰۰ تومان نداشته باشد که با وجود کدهای جدید و ورود هر روزه نقدینگی به بازار سهام این موضوع کمی بعید به نظر می رسد.
کمی عامیانه صحبت می کنم اما زمانی که سهم زیر ۱۰۰۰ تومان در بازار باقی نماند، صفوف چند ۱۰۰ میلیونی تقاضا برای سهام بزرگ بازار بسته شد و بدون عرضه ماند باید ترسید چون ریزش این مرتبه بازار استخوان هر فرد استخوان داری در بازار را له خواهد کرد، اصلاح عمیقی در بازار رخ خواهد داد اما به یاد داشته باشیم تمام قیمت هایی که در سال ۹۲ قیمت بالایی به حساب می آمدند در حال حاضر آرزوی سهامداران است.
اینکه تا چه عددی شاخص بالا خواهد رفت، کی زمان اصلاح عمیق در بازار فرا می رسد را کسی دقیق نمی داند اما این ها نشانه هایی از این اتفاق بزرگ در بازار بورس تهران است.
ممنون از ارشادات شما اساتید گرامی وسایت خوبتون
ممنون از مطالب مفید تون استاد. این خیلی خوبه که یه نقشه راه کلی از آینده بازار به ما دادین.
موفق و پیروز باشید انشالله
در مورد کامودیتی ها فرمودید
لطفا در مورد فملی تحلیل خود را در کلیپ بگزارید